Door Tom Weekers
Terwijl ik door de laatste pagina’s van een magazine blader, begroet Ellen Meulemans me. We bevinden ons in het prachtige hoofdkwartier van productiehuis De Mensen. Meulemans is een van de vier redacteurs bij de opnames van een nieuw programma, KIES24. Dat staat volledig in het teken van first time voters. Meulemans neemt je mee achter de schermen. Lights, camera, action!
KIES KEURIG: Wat mogen de kijkers verwachten van het programma?
MEULEMANS: Een gloednieuw politiek programma met een hoek af, gemaakt met jongeren die dit jaar voor het eerst gaan stemmen en gepresenteerd door Tom Waes en Pieterjan De Smedt. Het programma bestaat uit vijf afleveringen die worden uitgezonden in de aanloop naar de Vlaamse en federale verkiezingen. In elke aflevering gaat Tom Waes langs bij een middelbare school om een antwoord te vinden op zijn vraag: waar ligt de Vlaams jeugd van wakker? Vijf afleveringen, vijf scholen, vijf provincies: in elke Vlaamse provincie komt één middelbare school aan bod.
Een schoolweek lang leert Tom de laatstejaars beter kennen. Wat vinden ze belangrijk? Tegen welke problemen lopen ze aan? En wat zouden ze graag anders zien? Hij doet dat zowel op school als bij de leerlingen thuis, op de voetbalclub, bij de scouts of tijdens vrijwilligerswerk. Op vrijdag komen drie politieke boegbeelden één voor één langs op de school, en krijgen de laatstejaars de kans om al hun vragen op hen af te vuren.
KIES KEURIG: Wat was de insteek achter het programma?
MEULEMANS: Het programma kadert in het verkiezingsaanbod van de VRT-nieuwsdienst, die deze verkiezingen extra aandacht besteedt aan de first time voters. Wij maken daar een klein onderdeel van uit, en daar zijn we heel enthousiast over. Als er één groep is die met veel politieke vragen zit, dan zijn het wel jongeren die voor het eerst naar de stembus trekken.
KIES KEURIG: Maar de VRT geeft jullie wel vrijheid?
MEULEMANS: Ja, grotendeels wel. We werken voor dat programma onder de vlag van de VRT-nieuwsdienst, dus we moeten dezelfde journalistieke waarden hanteren als de nieuwsdienst. Dat betekent dat we in die zin meer beperkingen hebben dan als je een louter entertainend programma maakt. Een voorbeeld: wij kunnen als redactie niet zomaar kiezen om een bepaalde partij meer of minder aan bod te laten komen. Het aantal boegbeelden per partij wordt bepaald aan de hand van de zetelverdeling in het Vlaams Parlement. Dat betekent dat sommige partijen drie politici mogen afvaardigen, en andere partijen maar één.
KIES KEURIG: Wanneer staan de opnames gepland?
MEULEMANS: Op 11 maart starten de opnames. Het heeft veel voeten in de aarde gehad, zowel technisch als inhoudelijk. Daarom hebben we in februari een testopname georganiseerd. Om de technische opstelling te testen, maar ook gewoon het basisidee: wat gebeurt er als je een zaal vol laatstejaars één politicus het vuur aan de schenen laat leggen? Gelukkig waren we aangenaam verrast: we mogen jongeren niet onderschatten (lacht).
KIES KEURIG: Wat is het verschil met andere politieke praatprogramma’s?
MEULEMANS: Wij vertrekken vanuit de interesses en het levensverhaal van de jongeren. Wij werken niet top-down, maar bottom-up. De leerlingen krijgen dus geen vragen ingefluisterd: alles start bij hen.
Daarnaast proberen we ook weg te blijven van een klassiek debat. Dat zal je ook merken aan de opstelling: de meeste debatten zetten politici op een groot podium, hoger dan het publiek. Dat zul je bij ons niet zien, het nodigt niet bepaald uit tot interactie. En de politici komen één voor één aan het woord, nooit samen. Het is niet de bedoeling dat ze met elkaar in debat gaan. Het enige wat telt, zijn de vragen van de jongeren.
Tom werkt ook niet als een klassieke moderator. Hij is geen politiek beest, dat is niet zijn rol. Hij zal eerder als een coach voor de jongeren optreden, en er bijvoorbeeld voor zorgen dat iedereen zich comfortabel genoeg voelt om vragen te kunnen stellen.
Dat betekent niet dat we geen politieke expertise aan boord hebben: we zijn heel dankbaar voor de hulp van Pieterjan De Smedt, die je misschien kent van Terzake. In de eerste plaats is het de bedoeling dat de kritische opmerkingen en bijkomende vragen van de jongeren komen, maar stel dat er toch behoefte is aan extra politieke ondersteuning, dan kunnen we rekenen op Pieterjan.
KIES KEURIG: Zijn figuren als Tom Waes belangrijk om jonge mensen tot politiek te betrekken?
MEULEMANS: Dat is een goede vraag, waar ik niet noodzakelijk het antwoord op heb. Tom is in elk geval een populair gezicht en kan heel goed omgaan met mensen, en dus ook met jongeren. Dat helpt uiteraard. Of hij effectief meer jongeren kan betrekken bij de politiek, dat zal het programma moeten uitwijzen (lacht).
Omgang met jongeren
KIES KEURIG: Bleek uit de test dat jongeren kennis hebben over politiek?
MEULEMANS: We merken dat die kennis sterk verschilt van school tot school, en van leerling tot leerling. Dat zul je in je eigen jaar ook wel merken: niet iedereen is er even hard mee bezig, en je hebt overal wel één of twee uitschieters. Maar ik moet wel zeggen dat de test ons aangenaam verrast heeft, zelfs al lagen de verwachtingen al hoog om te beginnen. De laatstejaars waren heel mondig en namen niet zomaar genoegen met een antwoord. Dat belooft!
KIES KEURIG: Is het tijdens de test ooit tot confrontatie gekomen tussen leerling en politicus?
MEULEMANS: Goh, ik zou dat geen confrontatie noemen. Ja, er waren veel scherpe vragen, maar de politici hebben gedurende de testopname altijd authentiek gereageerd en de gesprekken verliepen met respect.
KIES KEURIG: Ik kan mij voorstellen dat politici geneigd zijn om authentieker te zijn bij jongeren.
MEULEMANS: Dat is volgens mij ook de enige manier om het als politicus goed te doen in deze setting. Bullshit en politieke zever worden hier niet getolereerd. Dat is natuurlijk een goede motivatie om het zo echt mogelijk te houden.
KIES KEURIG: Is er bij de jongeren nog veel hoop voor de toekomst?
MEULEMANS: Tuurlijk is er nog hoop. Mijn iets oudere collega’s vertellen me wel dat zij op die leeftijd minder wakker lagen van politieke kwesties. Uit bevragingen blijkt dat jongeren zich bijvoorbeeld veel zorgen maken over koopkracht. Misschien is dat wel een sign of the times. Er zijn ook veel zaken waarover je je zorgen kunt maken. Maar er is ook nog hoop, gelukkig.
Politici
KIES KEURIG: Zijn de politici al gekozen?
MEULEMANS: Ja, die zijn al gekozen. Wie het exact wordt, kan ik nog niet verklappen, maar het zijn grote namen. Als je spontaan aan iemand denkt, is de kans groot dat hij of zij erbij zit.
KIES KEURIG: Waren ze moeilijk te overtuigen om deel te nemen?
MEULEMANS: Eigenlijk niet, ze waren allemaal enthousiast. We hebben geen weigeringen gekregen, al was het soms natuurlijk moeilijk om de agenda’s te verzoenen.
KIES KEURIG: Wanneer kunnen we de afleveringen bekijken?
MEULEMANS: In de twee weken voor de verkiezingen van 9 juni: zondag 26 mei, maandag 27 mei, woensdag 29 mei, maandag 3 juni en woensdag 5 juni. Zeker kijken!