Door Lierin Dedeyne
Al sinds 1830 is stemmen verplicht in België. Maar daar komt nu verandering in: er is geen opkomstplicht meer voor de provincie- en gemeenteraadsverkiezingen. Politicologe Karen Celis uit haar bezorgdheid: "Gen Z dreigt uit de samenleving te vallen als ze niet gaat stemmen."
Waarom zouden jonge kiezers gaan stemmen?
Karen Celis: Stemrecht is zowel een uiting als een voorwaarde voor volwaardig politiek burgerschap en voor volwaardige politieke participatie. Als je als burger stemrecht hebt, dan hebben politieke partijen een belangrijke incentive om met jou rekening te houden. Vandaar dat ik me grote zorgen maak nu we geen opkomstplicht meer hebben voor de lokale verkiezingen. De jongste kiezers gaan in juni voor de eerste keer stemmen. We weten uit onderzoek dat mensen die al heel hun leven stemmen, blijven stemmen. Mensen die niet gaan stemmen van in het begin, krijg je niet meer bij de politiek betrokken. Je bent die generatie, of grote delen ervan, misschien helemaal kwijt. Als grote groepen jongeren niet langer deel uitmaken van het kiezerskorps, zullen politieke partijen ook minder belang hechten aan wat belangrijk is voor jongeren.
Heb je stemadvies voor jongeren die twijfelen?
Karen Celis: Mijn advies voor jongeren die voor de eerste keer gaan stemmen: ga gewoon stemmen. Hou je een beetje met de politiek bezig, want de politiek houdt zich echt wel met jou bezig. Maak jezelf niet politiek irrelevant. Een keer gaan stemmen om de vier of vijf jaar is een minimale politieke investering. Je stem is nooit betekenisloos.
Je kunt best nagaan of er mensen zijn die expliciet voor de belangen van jongeren opkomen. Dat zijn vaak zelf ook jongeren. Probeer via je stem je ideologische voorkeur te uiten, maar ga ook verder: wie is er bezig met de thema's die ik belangrijk vind?
De tradwifebeweging noemt vrouwenstemrecht overbodig. De beweging is onderdeel van een extreemrechts politiek project, waarbij men terug wil naar traditionele genderhiërarchieën. Vrouwengelijkheid en ook gelijkheid van LGBTQIA+-groepen worden opnieuw in vraag gesteld. We mogen niet achteroverleunen en denken dat al onze verworven rechten voor eens en voor altijd verworven zijn.
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de politiek iedereen vertegenwoordigt?
Karen Celis: De groep die aan politiek doet, moet de samenleving zo goed mogelijk weerspiegelen. We moeten verder kijken dan ideologie: gender, klasse, leeftijd, en seksuele oriëntatie doen er ook toe. Je hebt politici nodig die levenservaringen delen met mensen in de samenleving, zodat hun kennis en inzicht doorstromen naar het politieke niveau.
Expo voor jongeren die voor de eerste keer gaan stemmen
In het cultuurcentrum Zwaneberg in Heist-op-den-Berg loopt momenteel een expo over de geschiedenis van het stemrecht en de verkiezingen in België. De tentoonstelling Gelieve het potlood niet nat te maken richt zich specifiek op jongeren die voor het eerst gaan stemmen. Leon Janssens, doctorandus in de geschiedenis, stelde een tijdslijn op met de evolutie van het vrouwenstemrecht. “Dit jaar is er geen opkomstplicht meer voor lokale verkiezingen. Met de expo hopen we jongeren erop te wijzen dat stemrecht niet is om voor lief te nemen.”
Je kunt de expo gratis bezoeken tot en met 14 april. Meer info vind je op de website van het cultuurcentrum Zwaneberg.
