Genderneutrale prijzen stuiten op kritiek
Ook de filmindustrie wil meegaan met zijn tijd. Tegenwoordig zijn er veel awardshows met genderneutrale prijzen. Zo verdwijnt het onderscheid tussen mannelijke en vrouwelijke talenten. In de muziekwereld werd die aanpak ook geïntroduceerd. De Grammy Awards zijn al bijna een decennium genderneutraal, de BRIT Awards volgden vorige maand. Niet iedereen is overtuigd van de nieuwe prijzen, zelfs niet degenen die winnende partij zijn. Zangeres Adele was de grote winnares van de BRIT Awards, maar in haar dankwoord uitte ze haar bedenkingen over de naamsverandering van de categorieën.
Op 12 maart werden de Ensors uitgereikt, de belangrijkste Vlaamse film- en televisieprijzen. Voor het eerst waren er genderneutrale categorieën bij de prijsuitreiking. De categorieën beste acteur en beste actrice werden vervangen door de prijs voor beste acteerprestatie in een hoofdrol en die voor beste acteerprestatie in een ondersteunende rol. De organisatie volgde daarmee het voorbeeld van het filmfestival van Berlijn. Ook de Nederlandse filmprijzen zijn sinds 2021 genderneutraal. De Amerikaanse televisiezender MTV maakt sinds 2017 al geen onderscheid meer tussen acteurs en actrices. Emma Watson verzilverde toen haar nominatie voor haar rol in Beauty and the Beast.
Geen winnende actrices
De twee nieuwste prijzen bij de Ensors worden apart uitgereikt voor film en televisieseries. Voor elk van die categorieën zijn er vijf genomineerden. Hoewel er bij de twintig kanshebbers evenveel acteurs als actrices genomineerd waren, koos de Ensoracademie toch voor vier mannelijke winnaars. “Het is een spijtige zaak dat de actrices in de kou blijven staan, want zo schieten de genderneutrale Ensors hun doel voorbij”, aldus filmjournalist Lieven Van Gils. Ook actrice Veerle Baetens klonk teleurgesteld na afloop van de show: “Los van het feit dat ik die evolutie wel interessant vind, is de maatschappij daar nog niet op afgestemd. Er zouden evenveel interessante vrouwenrollen moeten zijn als mannenrollen, zodat we eindelijk eerlijk kunnen concurreren.” In andere categorieën werd diversiteit wel bekroond. Twee jonge acteurs met buitenlandse roots wonnen de prijzen voor een hoofdrol. Ook de serie Grond van regisseurs Adil El Arbi en Bilall Fallah, een multicultureel verhaal in hart en nieren, viel meerdere keren in de prijzen.
Voorbarig?
In Nederland gebeurde vorig jaar exact hetzelfde, toch volgden we het voorbeeld van onze noorderburen. Bij de eerste genderneutrale editie van de Gouden Kalveren viel geen enkele actrice in de prijzen, met de nodige kritiek tot gevolg. “Al decennia wordt geen onderscheid gemaakt in andere categorieën: regie, scenario, camera, noem ze maar op”, verklaarde directeur Silvia van der Heiden. “We willen prestaties niet op basis van man of vrouw beoordelen, maar op vakmanschap.” Het klonk als een beloftevolle aanpak, maar de organisatie bereikte niet het beoogde doel.
In andere landen lijkt de aanpak wel te werken. Vrouwelijke filmmakers op het filmfestival in Berlijn – sinds vorig jaar genderneutraal – kenden succes. Ook zonder de genderneutrale prijzen is er een zichtbare evolutie in de filmwereld. Bij de Oscars en op het filmfestival van Venetië, waar wel nog een onderscheid is tussen acteurs en actrices, wonnen vrouwen prijzen in de grote categorieën.
Tekst: Aitana Gil