Door Yoni Van den Heede
Uit recente onderzoeken blijkt dat steeds meer jongeren nood hebben aan psychologische hulp, maar de weg naar hulp steeds moeilijker wordt. 7 op de 10 jongeren zeggen geen hulp te zoeken bij mentale klachten. Welke initiatieven nam de Vlaamse regering om het mentaal welzijn van jongeren te verbeteren? Meer nog: hoe belangrijk vinden de partijen het mentaal welzijn van jongeren?
Noodkreet
Het gaat niet goed met het mentaal welzijn van onze jongeren. Dat bewijst een recente studie van de Zelfmoordlijn 1813. Het onderzoek toont aan dat 15- tot 19-jarigen, in vergelijking met andere leeftijdscategorieën, het vaakst een zelfmoordpoging ondernemen. Daar komt bij dat zelfmoord de meest voorkomende doodsoorzaak is bij jongeren tussen 15 en 29 jaar. De wachtlijsten voor psychologische zorg zijn erg lang. De zoektocht naar gepaste ondersteuning duurt soms jaren. Vooral voor complexe uitdagingen, denk bijvoorbeeld aan transgenderzorg, is de hulp vaak nog schaarser en bovendien enorm duur.
Niet alleen de toegang tot, maar ook de stap naar psychologische hulp lijkt een probleem te zijn. Het recente onderzoek ‘Youth in Transition: EMPOWER’ van de KU Leuven geeft aan dat 70 procent van de Vlaamse jongeren geen hulp zoekt bij psychische klachten.
Aanbevelingen
Experten van de KU Leuven gingen aan de slag met de resultaten van de studie en gaven drie aanbevelingen die de kloof tussen jongeren en psychologische hulp kunnen verkleinen. Eerst en vooral pleiten de deskundigen om een expertisecentrum op te richten waar eerstelijnsdiensten en huisartsen de nodige ondersteuning krijgen. Met andere woorden: jongeren die hulp zoeken, moeten sneller naar de juiste zorg doorverwezen worden. PhD-onderzoekster Eline Wittevrongel, die meewerkte aan de studie, vertelt in de Vlaamse krant De Morgen: “Het Vlaamse zorglandschap is erg versnipperd. Er zijn goede initiatieven, maar hulpverleners weten vaak zelf niet waar jongeren heen kunnen. Hoe moeten jongeren dat dan zelf weten?”
Maar ook voor de jongeren zelf moet er voldoende informatie beschikbaar zijn. De tweede aanbeveling raadt daarom aan een onlineplatform uit te werken. Dat kunnen jongeren raadplegen waar ze voor welke behandeling terechtkunnen.
Het derde advies bepaalt dat er meer aanspreekpunten moeten komen waar jongeren het meeste tijd doorbrengen. Het voorstel van federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) om het aantal schoolpsychologen uit te breiden is een stap in de goede richting, zeggen experten. Maar ook buiten de schoolmuren, zoals in de jeugdbeweging of in het lokale jeugdhuis, moeten jongeren een aanspreekpunt hebben.
Zo wordt psychologische hulp veel toegankelijker voor jongeren.
Huidige beleid
Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits (cd&v) en Vlaams minister van Jeugd Benjamin Dalle (cd&v) zijn de centrale spelers die beleid voeren rond het mentaal welzijn van jongeren. Samen met minister Frank Vandenbroucke (Vooruit) lanceerde Crevits een gezamenlijk plan om het zorgaanbod voor jongeren te versterken. Dit plan kwam samen met een investering van 1,3 miljoen euro. Volgens Vooruit werd er nog nooit eerder zoveel geïnvesteerd in mentaal welzijn. Bovendien zorgt de samenwerking voor een beter coördinatie van de bestaande initiatieven.
De investering versterkt het laagdrempelig psychologische zorgaanbod voor jongeren dankzij de Overkop-huizen. Overkop-huizen zijn veilige ontmoetingsplaatsen voor jongeren tot 25 jaar waar ze gratis psychologische hulp krijgen en vrijblijvend deelnemen aan allerlei activiteiten. . Tot slot zorgden de extra middelen voor meer crisisbegeleiders in de provincies en voor meer plaatsen in crisiszorg voor complexe zorgnoden. Het beleid van minister Dalle focuste op de versterking van jeugdwerk. Hij deed dit onder andere door budget vrij te maken voor jeugdverenigingen en -organisaties.
Met de verkiezingen in aantocht rijst de vraag: was dit beleid nu positief voor het mentale welzijn van jongeren of was de impact klein? Volgens Loredana Cremery, jongerenadviseur van de Vlaamse Jeugdraad, kunnen we hier nog niet over oordelen. “Er is veel initiatief genomen en daar zijn we blij om. Maar beleid is vaak ook best traag. Het duurt soms dus lang voor we als jongeren daar de positieve impact van voelen,” vertelde Cremery in De Morgen. Het taboe op mentaal welzijn is alvast doorbroken en dat is de sterkte van het huidige beleid, volgens Cremery.
Wat zegt de oppositie?
Wat zijn de standpunten van de andere partijen omtrent het mentaal welzijn van jongeren? Hoe zouden zij dit thema behandelen als ze in de volgende Vlaamse regering terechtkomen? Op sociale media zijn het voornamelijk de partijen Groen en PVDA die veel aandacht schenken aan jongeren en hun mentaal welzijn.
Groen laat zich negatief uit over het beleid van de Vlaamse Regering. Ondanks de grote investering in mentaal welzijn, vindt Groen dat de Vlaamse regering de zorg kapot bespaart. Groen co-voorzitter Jeremie Vaneeckhout vindt dat er nog steeds te grote wachtlijsten zijn bij psychologen en wil op Vlaams niveau nog meer middelen vrijmaken voor snellere zorg. “Fysiek of mentaal, gezondheid is voor ons een prioriteit, maar blijkbaar is dat niet het geval voor de Vlaamse regering. Anders zouden die wachtlijsten toch aangepakt worden?” klinkt het bij Vaneeckhout op de webpagina van Groen.
PVDA zet ook hoog in op het mentaal welzijn van jongeren. Dit doen ze met het programma ‘voorrang aan jongeren’. Volgens PVDA moeten alle regeringen in ons land streven naar een interfederaal plan zodat jongeren makkelijker een beroep kunnen doen op psychologische hulp.
Vlaams Belang heeft geen specifieke partijstandpunten rond jongeren. Hun principe luidt dat er meer investeringen moeten komen in de zorg voor ‘onze mensen’. Centraal in hun beleid staat een immigratiestop, want volgens hen ondergraaft immigratie de Belgische sociale zekerheid. Vooruit wenst het federaal beleid van Vandenbroucke verder te zetten op Vlaams niveau. Zij willen dus blijven investeren in mentaal welzijn voor jongeren.
Onze jongeren zijn de toekomst en hun mentaal welzijn telt. Om hun vertrouwen te winnen zullen de Vlaamse partijen de komende maanden mentaal welzijn bij jongeren hoog op de agenda moeten zetten.
Het is oké om je niet oké te voelen, je bent niet alleen.
Praten helpt, dat kan bij Tele-Onthaal: bel 106 of ga naar de website tele-onthaal.be.
Wie met vragen zit over zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op de website zelfmoord1813.be.