Alle praktische info over stemmen
Door Ruben Verwimp
Op 9 juni moeten we opnieuw naar de stembus. Regionale, federale en Europese verkiezingen vinden dan plaats in ons land. Vooral voor zij die voor het eerst moeten gaan stemmen is dit spannend. Daarom beantwoorden we speciaal voor hen enkele praktische vragen.
Waar en wanneer moet ik gaan stemmen en wat moet ik meenemen?
Tijdens de laatste weken voor de verkiezingen krijgt iedereen een oproepingsbrief in de bus. Op deze brief staat uitgelegd op welk stembureau je jezelf moet aanbieden op 9 juni en tot wanneer jouw stembureau geopend is. Alle stembureaus openen om 8 uur ‘s ochtends. Wordt er in jouw bureau digitaal gestemd, dan heb je tot 16 uur om je stem uit te brengen. Indien jouw bureau op papier stemt, heb je tot 14 uur de tijd. Vergeet zeker je oproepingsbrief en identiteitskaart niet mee te nemen.
Wat als ik door omstandigheden niet kan gaan stemmen?
Kan je op verkiezingsdag niet gaan stemmen door bijvoorbeeld ziekte, werk, studies of omdat je in het buitenland bent? Dat kan je iemand een volmacht geven om in jouw plaats te gaan stemmen. Hiervoor moet je dit volmachtformulier invullen.
Op dit formulier kan je werkgever, onderwijsinstelling of dokter bevestigen dat je niet ter plaatse geraakt. Indien je in het buitenland op vakantie bent op de dag van de verkiezingen, moet je vóór de verkiezingen langsgaan op het gemeentehuis. Op basis van bewijsstukken of een verklaring op eer bevestigt je gemeente dan dat je niet kan komen stemmen.
Met het volledig ingevulde en ondertekende volmachtformulier kan iemand anders jouw stem gaan uitbrengen. Hierbij zijn een aantal zaken belangrijk. Ten eerste moet die persoon eerst zelf gaan stemmen. Ten tweede moet die persoon zich dan aanbieden in het stembureau waar jij naartoe zou moeten gaan. Die persoon brengt zeker het volmachtformulier, de eigen identiteitskaart en oproepingsbrief mee.
Ben ik verplicht om te gaan stemmen?
In België ben je verplicht om naar het stembureau te gaan. Een belangrijke nuance: technisch gezien geldt er in ons land opkomstplicht en geen stemplicht. Je bent dus niet verplicht om op een partij of kandidaat te stemmen. Je mag ook blanco of ongeldig stemmen. Ondanks de verplichting is het al jaren geleden dat iemand die niet kwam opdagen in het stembureau vervolgd werd. In het geval dat je je stevig zou overslapen, zal je hoogstwaarschijnlijk niet vervolgd worden. Maar zet toch maar een extra wekker voor de zekerheid.
Waarvoor breng ik nu juist mijn stem uit?
Alle inwoners van Vlaanderen kiezen op 9 juni nieuwe vertegenwoordigers voor het Vlaamse, federale en Europese parlement. Concreet betekent dit dat je drie stemmen zal moeten uitbrengen: één per parlement. Vlamingen die in Brussel wonen moeten ook nog een stem uitbrengen voor het Brusselse parlement. Als Vlaamse Brusselaar moet je dan vier stemmen uitbrengen.
Wat gebeurt er met blanco en ongeldige stemmen?
Deze stemmen worden letterlijk opzijgeschoven. Ze worden niet toegevoegd aan het totaal aantal uitgebrachte stemmen. Hierdoor wordt het gewicht van de grootste partijen procentueel iets groter en komt hen later voordelig uit bij de zetelverdeling. Door (als protest) blanco of ongeldig te stemmen, help je paradoxaal genoeg de grootste partijen.
Wat als ik mijn stem wil veranderen?
Als je een fout gemaakt tijdens het stemmen blijft het mogelijk opnieuw te stemmen zolang je het stembureau nog niet verlaten hebt. De voorzitter van het stembureau zal je dan toestaan opnieuw te stemmen. Dit kan zowel digitaal als op papier.
Ik ben 16 of 17 jaar. Kan of moet ik ook gaan stemmen?
Voor de eerste keer mogen 16- en 17-jarigen aan een verkiezing deelnemen in België, maar wel enkel aan de Europese verkiezingen. Als 16- of 17-jarige zal je dus maar één stem kunnen uitbrengen. Hiervoor krijg je, net als de meerderjarigen, een oproepingsbrief in de bus. 16- of 17-jarige ben je niet verplicht om naar het stembureau te gaan.
Mag ik als kotstudent ook in mijn studentenstad gaan stemmen?
Je moet naar het stembureau gaan van je officiële woonplaats (domicilie) want daar wordt je oproepingsbrief naar verzonden. Voor de meeste studenten zal dat in hun thuisgemeente zijn, en niet in hun studentenstad. Als je op verkiezingsdag speciaal voor de verkiezingen naar je thuisgemeente reist, kan je wel reiskosten laten terugbetalen.
Hoe breng ik een correcte stem uit?
Er zijn drie manieren om een correcte stem uit te brengen:
1) De makkelijkste manier is door een lijststem uit te brengen. Zo stem je op de partij van jouw keuze door het bovenste bolletje bij de partijnaam in te kleuren (zie eerste stembiljet hieronder).
2) Je kan ook een naamstem of voorkeurstem uitbrengen. Zo stem je op de kandidaat of kandidaten van jouw keuze. Je mag op meerdere kandidaten stemmen, maar wel enkel op kandidaten van één partij (zie tweede stembiljet hieronder).
3) Je kan ook zowel een lijststem als naamstem uitbrengen (zie derde stembiljet hieronder).
Je stem is niet correct wanneer je je stem combineert over verschillende partijen. Je stem zal dan als ongeldig geregistreerd worden. Je kan er ook voor kiezen blanco te stemmen.
De drie manieren waarop je geldig kan stemmen: de lijststem, de naamstem of voorkeurstem en de combinatie van beide
