Door Robin Demesmaeker
Het nieuwe VRT-programma Voorbij de schaamte toont aan dat alcoholverslaving in onze samenleving nog altijd een moeilijk bespreekbaar thema is. Michaël Niclaus (39) probeert dit taboe te doorbreken, als ex-alcoholverslaafde en alcoholcoach. Ik ging met hem in gesprek over de relatie tussen alcohol en identiteit. “Een verslaving is een gevolg van een probleem, geen oorzaak.”
Michaël blijkt al snel een druk bezet man te zijn wiens agenda weinig ruimte laat voor nieuwe interviews. Ik sprak hem tijdens zijn lunchpauze, nadat hij twee lezingen had gegeven op de UGent voor honderden studenten. Velen van hen herkennen zich in Michaëls verhaal wanneer hij openlijk spreekt over zijn drankgebruik in zijn jeugd. “Ik begon met drinken op mijn vijftiende. Ik was gewoon iemand die tot in het zesde middelbaar een keer in de week ging feesten. Toen dronk ik omdat het leuk was om in een roes te zijn, om weg van de wereld te zijn. Maar vanaf mijn twintig begon ik bewuster te drinken. Ik voelde me niet zo goed en alcohol hielp mij om de pijn te verzachten. Alleen werd de schade steeds groter. Ik kon niet meer feesten zonder zat te worden. Elke keer als ik begon met drinken, kon ik niet meer stoppen.”
"Mijn vader schaamde zich"
In de zomer van 2011 verscheen Michaël dronken op televisie tijdens een reportage van de RTBF op het Dourfestival. Ook zijn vader had de reportage gezien. Toen Michaël thuiskwam, voerden ze een gesprek. “Mijn vader schaamde zich. Hij vroeg mij wat mijn doel was in mijn leven. Dat gesprek had een grote invloed op mij.”
Zo begon Michaëls parcours naar een nuchter leven. “Ik begon boeken te lezen over verslaving en alcoholisme. Ik wilde begrijpen wat het precies was en hoe alles in elkaar zat. Zo ontdekte ik dat ik psychologisch verslaafd was: ik leefde in de illusie dat ik me zonder alcohol niet kon amuseren.”
Dialoog met verslaving
Michaël leerde dat er achter zijn alcoholverslaving diepgaande redenen schuilden. De relatie tussen alcohol en zijn identiteit stond daarbij centraal. “Achter een alcoholverslaving schuilt vaak een grotere identiteitsprobleem. Mijn eigenwaarde en zelfbeeld waren volledig afhankelijk van wat anderen van mij vonden. In de eerste plaats mijn ouders: ze vonden dat ik het niet goed genoeg deed op school en dat ik beter mijn best moest doen. Ik ervaarde dat als een grote druk, maar toch hechtte ik er belang aan. Ook in de liefde was mijn zelfbeeld afhankelijk van de anderen. In het uitgaansleven was ik gefocust op wat vrouwen van mij vonden. Ik cijferde mezelf vaak helemaal weg.”
Tijdens het herstelproces is het cruciaal om een sterke eigenwaarde en een waardevolle identiteit te vinden. Michaël beschrijft in een Youtubevideo dat het belangrijk is dat je daarbij in ‘dialoog’ gaat met je verslaving. Louter op wilskracht stoppen met drinken lukt niet. “Een alcoholprobleem is een gevolg, geen oorzaak. Stoppen met drinken kan iedereen, maar een nuchter leven leiden is veel moeilijker. Daarom is het belangrijk om te weten waarom je drinkt en waarom je alcohol nodig hebt in je leven. Om een alcoholprobleem echt aan te pakken, moet je zoeken naar de onderliggende oorzaak van het gebruik, en die aanpakken.”
"Nuchter leven betekent zinvol leven, met een doel en een passie. Ik ben gepassioneerd door nuchterheid. Nu heb ik een doel in mijn leven en ben ik al dertien jaar sober."
"Een acoholprobleem is een gevolg, geen oorzaak. Stoppen met drinken kan iedereen, maar een nuchter leven leiden is veel moeilijker."
Nuchter en zinvol leven
Die aanpak past Michaël ook toe bij de mensen die contact met hem opnemen om hun alcoholverslaving aan te pakken. Ondertussen heeft hij al meer dan tien jaar ervaring als coach, en begeleidt hij mensen individueel en in groep. Op zijn website beschrijft hij hoe hij samen met zijn patiënten op zoek gaat naar de oorzaken van hun alcholgebruik. Daarna onderzoeken ze samen hoe de patiënt uit zichzelf inspiratie kan vinden om een nuchter leven te leiden, met eigenwaarde en een zinvolle identiteit.
“Nuchter leven betekent voor mij meer dan alleen stoppen met alcohol drinken. Het draait om vragen als: ‘Hoe vul ik mijn leven in op een zinvolle manier?’ en ‘Hoe ga ik op een zinvolle en gezonde manier om met frustraties, emoties en onrechtvaardigheid?’. Die vragen staan centraal in een herstelproces. Nuchter leven betekent zinvol leven, met een doel en een passie. Ik ben gepassioneerd door nuchterheid. Nu heb ik een doel in mijn leven en ben ik al dertien jaar sober. ”
Schadelijkste zin ter wereld
Een van de redenen waarom Michaël lezingen geeft op scholen, is omdat er veel misvattingen bestaan over alcoholverslaving en er behoefte is aan educatie. Zowel over alcoholgebruik als over de omgang met iemand met een verslaving. ‘Je kan toch wel ééntje drinken?’ is een veelgebruikte vraag die al vele levens heeft verwoest. “De schade die mensen met die ene zin berokkenen, is gigantisch. Ik begeleidde twee jaar lang een vrouw van 31 jaar. Na drie maanden nuchter te zijn, ging ze op café met vrienden die haar overhaalden om toch één glas te drinken. Een week later was ze overleden. 31 jaar. Een andere man, die ik hielp, ging voor zijn verjaardag op vakantie naar Frankrijk. Iedereen rond hem dronk wijn en vond het raar dat hij niet meedeed. Toen is hij hervallen. Tot op vandaag lukt het me niet om hem opnieuw nuchter te krijgen.”
Ondertussen is het Michaëls levensmissie geworden om mensen bewuster te maken van hun alcoholgebruik. Naast zijn lezingen en zijn werk als coach, schrijft hij boeken en maakt hij Youtube-video’s. Ik vroeg hem naar een laatste ultieme tip om iemand met een alcoholprobleem te helpen. “Als ik één tip kan geven: geef zelf het goede voorbeeld. En durf nuchter te leven. Het is een inspanning om jezelf beter te leren kennen. Maar voor mij betekende het dat ik de beste versie van mezelf werd. Ik zou het nooit meer anders willen.”