Sinds een jaar geleden beheerst corona ons leven. De pandemie heeft de ontwikkelingen die al gaande waren in onze werkomgeving nu dan ook in een stroomversnelling gebracht. Het traditionele kantoorgebouw en daarmee ook onze manier van werken zal misschien nooit meer hetzelfde zijn.
Analyse - Werk & Onderwijs
Vorig jaar op 23 maart besloot de regering om telewerk te verplichten voor alle niet-essentiële bedrijven. Kantoorgebouwen sloten de deuren en hebben sindsdien hun gebruikelijke drukte niet meer gekend. Thuiswerken werd de nieuwe norm en het lijkt alsof het nog een tijdje de norm zal blijven. Volgens de krant De Standaard zal de behoefte aan kantoorruimte in Brussel zelfs zakken met 22 procent. Enkele weken geleden kondigde het telecommunicatiebedrijf Telenet in De Tijd aan dat hun personeel tot 60 procent van hun tijd aan telewerk mag doen. Daardoor kunnen ze gehuurde kantoorruimtes opzeggen. Niet enkel bij Telenet, maar ook bij andere bedrijven zoals de banken ING en Axa kunnen de werknemers na de pandemie deels blijven telewerken.
Als mensen ook in de toekomst zoveel thuis zullen werken, hebben ze geen vaste werkplek op kantoor meer nodig. Die ruimte kan dan voor iets anders gebruikt worden aangezien er veel minder mensen op hetzelfde moment op kantoor zullen zijn. Toch zullen sommige werknemers hun vaste werkplek behouden. Dat zegt business developer Alexis D’Archambeau van Alternativ, een ontwerpbureau gespecialiseerd in de inrichting van kantoorruimtes: “Mensen zullen zeker nog een vaste werkplek hebben in de toekomst, maar veel zal ook afhangen van je functie op het werk.” Wie geen vaste werkplek heeft, zal moeten werken op flexplekken. In dat geval komen mensen aan op kantoor, nemen ze hun spullen uit een locker en kiezen ze een vrije bureau waaraan ze die dag zullen werken.
Ook bij Alternativ werken ze met flexplekken ©alternativ.be
Territorium
Flexplekken zijn niet nieuw. In veel bedrijven zijn vaste werkplekken er al voor ingeruild. Ze zijn al enkele jaren aan hun opmars bezig en die trend zal niet meteen stoppen. Toch is het niet enkel rozengeur en maneschijn om geen vaste werkplek te hebben. Mensen hechten veel belang aan hun territorium en dat verdwijnt samen met hun vertrouwde plaats op kantoor. “We voelen ons het meest comfortabel in ons eigen, primaire territorium”, zegt docent omgevingspsychologie Gustaaf Cornelis (UAntwerpen). “Een flexplek is een derde of vierde territoriumplek. Werknemers zullen zich daar dus niet even comfortabel voelen als thuis. We zijn ook gewoontedieren. Ongeveer 80 procent van de bevolking zit graag altijd op dezelfde plek.”
“We voelen ons het meest comfortabel in ons eigen, primaire territorium.”
Ontwerpers zullen dus op zoek moeten gaan naar een manier om dat comfortabele gevoel van een primair territorium op kantoor te creëren. Cornelis verwijst daarvoor naar The Action Office, een collectie kantoormeubilair van ontwerper Robert Propst. In dat ontwerp konden werknemers hun eigen werkomgeving rond hun bureau vormgeven en personaliseren zonder hun collega’s te storen. Volgens de docent moeten we teruggaan naar die goede ideeën van Propst en naar de primaire omgeving. “Ook het tactiele is belangrijk om de gezelligheid van thuis na te bootsen. We zouden kunnen spreken van cosy cubicles in plaats van de grijze, afstotende hokjes uit het verleden.”
Evenwicht en keuzes
Het idee van een gezellig, huiselijk gevoel in een kantoorruimte gaat al langer mee, maar corona heeft dat volgens D’Archambeau enkel nog meer benadrukt. De vraag naar loungemeubilair is bij Alternativ dan ook gestegen. Ook Frédéric de Kriek, oprichter van het ontwerpbureau Buro Project dat zich specialiseert in het ontwerpen van kantoorruimtes, merkt op hoe belangrijk het is om een leuke sfeer te creëren op kantoor. “We zullen nooit meer teruggaan naar een kantoor waar we werken van acht tot zestien uur. We zullen misschien aanvoelen dat we bepaalde taken thuis makkelijker kunnen uitvoeren zoals werk waarvoor je je echt moet concentreren. In de kantoorruimte zal dan vooral het sociale aspect meer geaccentueerd worden.”
In haar projecten combineert Buro Project verschillende soorten werkplekken ©buroproject.be
Mensen moeten ook kunnen kiezen uit een groot en evenwichtig aanbod van verschillende soorten werkruimtes. Ze moeten ruimtes vinden waar ze zich kunnen concentreren, waar ze goed kunnen samenwerken en waar ze in contact kunnen komen met collega’s. “De tijd van acht uur aan een bureau zitten is voorbij”, vertelt de Kriek. “Mensen moeten kunnen staan, zitten of bewegen in hun omgeving en de juiste plek kunnen kiezen. Ruimtes moeten ook flexibeler gebruikt worden. Zo zou een vergaderruimte ook moeten kunnen dienen als spreekruimte en bureau.”
“De tijd van acht uur aan een bureau zitten is voorbij.”
Ook D’Archambeau benadrukt het belang van verschillende soorten ruimtes: “Door werknemers die keuze te geven, zullen ze zich opnieuw aangetrokken voelen om naar kantoor te gaan.” Dat is volgens de business developer een gegeven dat steeds vaker terugkomt. Werkgevers zijn namelijk bezorgd dat hun werknemers geen zin meer hebben om opnieuw naar kantoor te komen. Zelf lijkt hij zich daar geen zorgen over te maken. “De verschillende settings en toffe elementen trekken mensen aan”, zegt D’Archambeau. Ook bij Buro Project is een leuke werkomgeving ontwerpen met de juiste materialen, kleuren en producten essentieel. “Een project is geslaagd als mensen opnieuw zin hebben om naar kantoor te komen”, zegt de Kriek.
Buitenlucht en de anderhalve meter
Zowel bij Alternativ als bij Buro Project is de vraag naar buitenmeubilair gestegen, zodat werkgevers in de buitenlucht vergaderingen kunnen organiseren. De regel omtrent de anderhalve meter afstand zal volgens de twee professionals dan weer niet gehanteerd worden in de kantoorruimte van de toekomst. “Het individu zal wel meer ruimte krijgen. In het geval van flexwerken, zal je kunnen kiezen waar je gaat zitten waardoor je zelf kan bepalen hoeveel afstand je houdt”, zegt de business developer van Alternativ. “Het zal dus opnieuw meer een keuze zijn.” De Kriek vergelijkt zulke kantoorindelingen met je eigen zetel thuis: “Als je een kleine zetel hebt, moet je altijd naast elkaar gaan zitten, maar als je een grote zetel hebt, kan je kiezen. Wij houden ervan om in een kantoor een rustige sfeer te creëren zodat mensen ruimte hebben en hun eigen cocon kunnen maken.” Maar volgens Cornelis zullen realistische ontwerpers de anderhalve meter wel altijd in hun achterhoofd houden. Dat kunnen ze doen door kantoorruimtes flexibeler in te delen zodat werknemers er ook in kunnen samenwerken als ze bijvoorbeeld maar met de helft zoveel zijn. Maar laten we hopen dat zoiets na corona nooit meer nodig zal zijn.
door Jolien Celis