Inschrijvingsgeld hoger onderwijs

Verhoogd inschrijvingsgeld lost de tekorten in het hoger onderwijs nog niet op

Vanaf volgend jaar betaalt een modeltraject-student in het hoger onderwijs bijna 1100 euro inschrijvingsgeld. Dat is elf procent meer dan vorig jaar. De stijging is een gevolg van de jaarlijkse indexering bepaald in de Vlaamse Codex Hoger Onderwijs. Verschillende rectoren van de Vlaamse universiteiten vragen liever een nog hogere inschrijvingssom omdat ze hun budgetten niet meer in evenwicht krijgen.  

Even recapituleren. In december berichtte De Morgen dat het inschrijvingsgeld aan Vlaamse hogescholen en universiteiten vanaf volgend academisch jaar fors hoger zal zijn omwille van een automatische indexering. “Geen actieve overheidsbeslissing”, bevestigde Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA). Zowel de VUB als de UGent communiceerde dat ze elk met een tekort van pakweg 15 miljoen euro kampen. KU Leuven-rector Luc Sels stelde op dat moment al voor om alleen de rijkere ouders meer te laten betalen, om gezinnen die het moeilijk hebben te ontzien.

Inflatie en niet-nagekomen overheidstoelagen 

Midden februari bracht UGent-rector Rik Van de Walle het thema opnieuw op tafel door in een opiniestuk in De Morgen te schrijven dat een bijkomende verhoging van het inschrijvingsgeld wenselijk is. Hij vond een verhoging naar 1500 euro voor reguliere studenten bespreekbaar. Zijn collega-rector aan de Universiteit Antwerpen sprak zelfs van een verdubbeling voor gezinnen met de 60 procent hoogste inkomens.

Kortom de inflatie heeft overduidelijk haar weg gevonden naar het hoger onderwijs. De Vlaamse universiteiten wijzen met de vinger naar de Vlaamse overheid, die haar beloofde financiering niet volledig zou nakomen. Het ‘kliksysteem’, waarbij subsidies stijgen naargelang het aantal studenten, zou niet zijn gerespecteerd. Van de Walle berekende dat de Vlaamse instellingen voor hoger onderwijs het nu met ongeveer 20 procent minder middelen per student moeten doen in vergelijking met vijftien jaar geleden. 

Gratis onderwijs als ideaal 

Anna Milojkowic is student politieke wetenschappen aan de VUB en voorzitster van de linkse studentenbeweging Comac VUB. “Ik begrijp de indexering enigszins, maar vraag me af waarom die er aan de Franstalige universiteiten niet is. Er wordt gewoonweg niet genoeg geïnvesteerd in het onderwijs, waardoor het budget per student te snel daalt.” Ze denkt niet dat de 60 procent rijkste gezinnen meer laten betalen veel verschil zou maken. “Alsof zij zoveel overschot hebben. De overheid moet het geld halen bij de allerrijksten door nog progressiever te belasten. In het ideale scenario is ons onderwijs kosteloos en zeker geen voorrecht. Dat dat de kwaliteit naar beneden zou halen, geloof ik niet.” Van de Walle vreest nochtans dat door het huidige gebrek aan middelen de onderwijskwaliteit wél zal achteruitgaan. 

"In het ideale scenario is ons onderwijs kosteloos en zeker geen voorrecht"

Het probleem is natuurlijk ruimer. Het inschrijvingsgeld bedraagt nog geen tien procent van het volledige kostenplaatje voor een kotstudent, geraamd op meer dan vijftienduizend euro per jaar. “Maar het is wel een heel belangrijke. Het inschrijvingsgeld is in feite een graadmeter van in hoeverre we toegankelijk en democratisch onderwijs in onze samenleving willen”, zegt Milojkowic. Intussen merkt ze het verschil met 2015, toen ze begon te studeren. “Vroeger zag ik dat amper, maar nu werken veel studenten 15 tot 20 uur per week om hun studie te kunnen betalen.” 

Pas betalen wanneer je begint te werken 

Philippe Nys, voorzitter van Jong VLD, is het op het eerste gezicht eens met Milojkowic: hij wil ook af van het inschrijvingsgeld. In zijn opiniestuk in De Standaard pleit hij voor de geleidelijke terugbetaling van reële onderwijskosten zodra een student begint te werken. “Je betaalt het hoger onderwijs dat je genoten hebt voor een deel terug door een klein percentage van je inkomen af te staan.” Die studiebijdrage kan op verschillende manieren ingevuld worden met bijvoorbeeld een kleinere bijdrage voor gezinnen met lagere inkomens. 

Milojkowic is het daar niet mee eens. “Dat doet me denken aan hoe het er in de VS aan toegaat, waar mensen hun schulden heel hun leven meeslepen. Voor mij zou dat afschrikwekkend zijn.” Nys vindt juist dat je zo de kansen voor iedereen gelijkstelt omdat het de draagkracht van het gezin niet laat meetellen en de verantwoordelijkheid bij de student legt.  

Meer bewustwording onder studenten nodig 

“Het allerbelangrijkste is dat studenten op de hoogte zijn van wat studeren juist kost. De meeste van de studenten die we onlangs bevroegen, hadden geen idee. Dat is wel echt een probleem”, sluit Milojkowic af. 

De protesten eind jaren zeventig en midden jaren tachtig tegen verhogingen van het inschrijvingsgeld, zoals in beeld gebracht in de Eén-serie ‘1985’, brachten niets op. De protesten in 2014 boden wel deels soelaas. Voorlopig staat er geen structurele verhoging van het studiegeld op de agenda, benadrukt Luc Sels, maar het kan snel keren als de economie in woelige wateren blijft.