Twee jaar na de eerste lockdown hebben de meeste mensen wel alle hoeken van hun huis of tuin gezien. We hebben de kringloopwinkels overspoeld met de resultaten van onze opruimkunsten, de keuken heeft ondertussen meerdere bakveldslagen overleefd, en Netflix hebben we volledig uitgekeken. Op zoek naar een nieuwe bezigheidstherapie dus. Waarom niet eentje waar de natuur ook baat bij heeft?
Hadewijch Van Daele (26) uit Hove begon in november 2020 met een nieuwe hobby: imker. Ruim een jaar later heeft ze drie bijenkasten in haar tuin staan. “Ik heb nog geen honing kunnen oogsten, want mijn volkjes zijn pas in april en mei opgestart, en vorig jaar was het te slecht weer. Als het te veel regent, blijven de bijen binnen en kunnen ze minder nectar en stuifmeel verzamelen,” zegt Van Daele.
Hadewijch in haar imkerpak afgelopen zomer
Investering
Lijkt honing uit eigen tuin ook iets voor jou? Hadewijch legt uit hoe je opstart als imker. “Het is een goed idee om eerst een cursus te volgen en een peter of meter te zoeken die je wil begeleiden. Je hebt een bijenkast nodig.Voor een basiskast en de nodige materialen betaal je ongeveer driehonderdvijftig euro. Daarnaast heb je natuurlijk ook nog een bijenvolk nodig, die kan je kopen bij een bijenclub in je buurt, daarvoor betaal je ongeveer honderd euro. Het is zeker een investering, want als de honingoogst meezit, haal je het er zo weer uit.”
In die driehonderdvijftig euro zit dan onder andere een honingzolder, waarin de vrouwelijke werkbijen de opgehaalde nectar verzamelen en laten drogen tot honing, en een broedkamer waarin de koningin eitjes legt waar darren en werkster uit geboren worden. Rondom de eitjes worden ook cellen gevuld met stuifmeel, die als proteïnerijke voeding aan de larven gegeven wordt. “De broedkamer komt ook met een koninginnenrooster, zodat de koningin altijd in de broedkamer blijft. Ze is groter dan de rest van de bijen en kan dus niet door het rooster heen. De koningin is de belangrijkste bij van de kolonie, als zij wegvliegt dan volgt de rest en hangt de zwerm waarschijnlijk ergens in een boom in de buurt,” vertelt Van Daele.
Wintersterfte
Tijdens de zomer legt de koningin zo’n tweeduizend eitjes per dag, waardoor er al snel zestigduizend bijen in een bijenkast zitten. Aan het einde van de zomer vermindert het aantal eitjes per dag, waardoor het aantal bijen slinkt naar slechts tien- à twintigduizend bijen.
“Bijen beschermen zichzelf tegen de koude door dicht bij elkaar te kruipen in de winter. De honing die ze gemaakt hebben tijdens de zomer gebruiken ze om de winter door te komen. Daarom haal je als imker best niet alle honing uit de bijenkasten,” zegt Van Daele.
Mens, varroamijt en Aziatische hoornaar
Naast een strenge winter zijn er ook andere gevaren voor de bijen: wij, de mens, maar ook de varroamijt, een uitwendige parasiet op insecten, en de Aziatische hoornaar. “Pesticides en beton in plaats van groene zones zorgen ervoor dat de bijen minder bloemen ter beschikking hebben. Je ziet massale bijensterfte bij de solitaire bijen, maar ook de honingbijen hebben het moeilijk. Gelukkig is het Frijthout (red. lokaal park), dichtbij zodat de bijtjes al zeker voldoende bloemen hebben. Maar deze lente ga ik nog wat bloemen zaaien en hopelijk ook een fruitboom planten. Mooi om naar te kijken en goed voor de bijtjes,” zegt de imker. Ze hebben te maken met de varroamijten. Deze parasiet komt uit Azië, waardoor deEuropese honingbijen er minder goed tegen bestand zijn en ze kunnen er heel ziek van worden. “Daarom behandelen we de volken twee keer per jaar om de varroa-populatie zo laag mogen te houden.”
De Aziatische hoornaar is sinds 2018 een plaag in ons land. Hij eet voornamelijk kleinere wespen en vliegen, maar ook voor bijen vormt hij een bedreiging. Hij staat er om gekend bijenkasten binnen te vallen en daar schade aan te richten. “Aan het einde van de zomer maak ik de ingang van de bijenkasten een heel stuk kleiner, zodat het gemakkelijker is voor de bijen om de kast te beschermen tegen indringers zoals de Aziatische hoornaar of andere insecten die honing komen roven,” vertelt Van Daele.
Doden bijen aan de ingang van de bijenkast
Onderhoud
“Tijdens de winter laten we de bijen met rust om de temperatuur in de kast niet te verstoren, maar in aanloop naar het voorjaar zijn er allerlei werkjes te doen zoals oude ramen schoonmaken, kasten schilderen of inoliën, was smelten,…” zegt Van Daele. “In de lente en zomer spendeer ik elk weekend 1 à 2 uur per kast voor de controle van de volkjes.”
In de honingkamer zitten de ramen, waarin bijenraat zit. “Als imker steek ik er zelf al een beetje bijenwas, een waswafel, in zodat de bijen niet al het werk moeten doen. Deze bijenwas kan je kopen of zelf maken van bijenwasoverschot die je eigen bijen al hebben gemaakt. Hoe witter de bijenwas hoe recenter ze is, hoe bruiner de bijenwas hoe meer ze al gebruikt is. De waswafel is een aanzet om de raten op te maken en in die celletjes worden dan eitjes, stuifmeel of nectar opgeslagen, die nectar droogt later uit tot honing. Hoewel bijen heel hygiënisch zijn en de raten altijd schoonmaken, blijft bij elk gebruik van de cel een beetje vuil zitten, waardoor het donkerder kleurt,” legt de imker uit.
Om de ramen uit de bijenkast te halen heeft een imker speciale werktuigen, zoals een ramentang en een ramenbeitel. “De bijen plakken elke open millimeter dicht, de kasten zijn daarom ook uitgewerkt zodat alles mooi in elkaar past. Het nadeel is dat je zo’n ramen dan ook niet zo eenvoudig uit de honingkamer krijgt, omdat alles vastplakt. Daarnaast heeft een volle honingkamer ongeveer elf ramen (er bestaan veel verschillende formaten) en elk raam weegt zo’n twee kilo wanneer hij vol is. Dan is het wel handig als er speciaal gereedschap is om je job als imker wat te vergemakkelijken,” zegt imker Van Daele.
Een ramentang met een raam vol bijen
Wil jij, net als Hadewijch Van Daele, imker worden? Ga dan op zoek naar een bijenclub in je buurt of zoek een imkermentor. Wie weet heb jij volgende zomer verse honing vanuit eigen tuin. Een uitstekende postcorona hobby voor al wie een grote tuin heeft of toestemming kan krijgen om op een nabijgelegen plaats zijn of haar bijenkasten te zetten.
Je kan haar imkeravonturen volgen op de Instagrampagina @de.klooster.tuin. Daar post ze onder andere filmpjes, zoals deze: https://www.instagram.com/tv/CSMG938IK-z/.
Geschreven door Gitte Anoeshka Waege