©Sasha Freemind (Unsplash)
Recensie - Cultuur
Gevangen tussen de vier muren van ons huis - en ons hoofd - dwong de lockdown ons om te kijken wat er onder het stof bleef hangen, letterlijk en figuurlijk. Terwijl beleidsmakers, wetenschappers en academici aandacht aan de toekomst schonken, focuste de cinema zich op het verleden. Het voorbije jaar kwamen, ook al waren veel filmopnames opgeschort, met minimale filmcrews veel producties tot stand die resoneerden met de sfeer van de lockdown. Als gevolg bevatten de ‘lockdownscripts’ een ingetogen karakter en een sterke aandacht voor reflectie en retrospectie. Dezelfde leidmotieven (een thema dat steeds terugkeert, red.) vinden we in de Vlaamse miniserie We moeten eens praten en het Amerikaanse zwart-witdrama Malcolm & Marie. Beide producties brengen een verhaal waar geliefden inzoomen op onderliggende problemen die al lange tijd tussen de regels van hun relatie sluimerden.
We moeten eens praten
Begin januari kon het brede publiek genieten van Rik Verheye en Clara Cleymans die als Alex en Els twee jonge dertigers vertolken in We moeten eens praten. Samen hebben ze vier jaar lief en leed gedeeld, tot Els besluit om er een einde aan te maken omdat ze iemand nieuw heeft leren kennen. Met twee standvastig geplaatste wijnglazen besluit ze met de beslissende woorden - tevens ook de titel van de serie - ‘het gesprek’ te voeren. De conversatie escaleert tot loze woorden die geen eer doen aan de definitie van een gesprek. De ondertussen rondzwevende dodelijke gifwolk houdt de kersverse exen echter nog een nacht samen en verplicht hen om begin- en eindpunt van het gesprek te herzien. Tot in de vroege ochtend pikken Els en Alex het pijnlijk gesprek telkens opnieuw op.
We moeten eens praten laat de kijker zien welke voordelen samenhangen met dieper (durven) graven.
Scenarist Joost Vandecasteele compenseert de zware ondertoon van het onderwerp door tragikomische elementen. Het geheel voelt daarom pijnlijk realistisch - en dus ook herkenbaar - aan. Het gesprek bereikt dankzij de gifwolk en diens veroorzaakte sociaal isolement een onverwachte diepgang waarin de kijker verschillende facetten uit het verleden van de dertigers te zien krijgt. De dialogen uiten op sommige momenten de onvoorwaardelijke liefde die ze in vier jaar voor elkaar hebben opgebouwd, maar op andere momenten tekenen ze de verstikkende radeloosheid over hoe het nu verder moet. Elke gelukzalige of pijnlijke herinnering staat daarbij (on)rechtstreeks in relatie tot het appartement, een plek die als metafoor dient voor hun liefde in haar naaktheid. De miniserie resoneert zo nog meer met de lockdown en laat de kijker daarbij zien welke voordelen samenhangen met dieper (durven) graven. Hoewel de reeks een gesloten einde heeft, dringt zich toch een nutteloze vraag op: zou het gesprek zonder een gifwolk hetzelfde resultaat gekend hebben?
Malcolm & Marie
Een maand later vertolkten Josh David Washington en Zendaya de rollen van Malcolm en Marie in een productie van Sam Levinson. Het romantische zwart-witdrama vertelt het verhaal van regisseur Malcolm die samen met zijn jonge vriendin Marie terugkeert van zijn - naar eigen zeggen - succesvolle filmpremière. Vol lof over zichzelf kan Malcolm niet wachten op de filmrecensies die hem eindelijk naar waarde zullen schatten. Terwijl hij zijn enthousiasme in uitbundige danspasjes omzet, ligt er duidelijk iets op Marie’s lever. Aan haar, een ex-drugsverslaafde wiens verleden een bron van inspiratie was voor zijn film, werd tijdens zijn speech namelijk geen woord besteed. Nadat ze chagrijnig een voorverpakte mac ’n cheese klaarmaakt voor Malcolm - en zelfs vraagt of hij gezouten of ongezouten boter wil - start een verbaal gevecht waarin de ene monoloog na de ander wordt afgevuurd. Levinson thematiseert daarin problemen uit de (witte) filmindustrie.
De strijdlustige stemming in Malcolm & Marie laat de elegantie en intelligentie van de openingsscène in het niets opgaan.
Verder steunt de spanningsboog in het zwart-witdrama niet op een gifwolk, maar eerder op de vraag wie gelijk zal krijgen. De stemming voelt zodanig strijdlustig aan waardoor de elegantie - en zelfs intelligentie - die de openingsscène uitstraalt doorheen de film in het niets opgaat. De sfeer doet zo deels afbreuk aan de belangrijke vragen die de film opwerpt: heeft een kunstenaar al dan niet een verplichting tegenover zijn muze? Kunnen we het werk van een kunstenaar scheiden van zijn etniciteit? Indien ja, hoe? De film biedt geen sterke antwoorden en de terechte vragen raken in vergetelheid. De kijker kan het als een gemis ervaren, maar ook als een herkenbare weerspiegeling van hetgeen reflectie doet: veeleer vragen opwerpen dan ze beantwoorden.
Hoewel de monochrome filmtechniek een poging kon zijn om de zwart-witmentaliteit van de protagonisten (of de filmindustrie) weer te geven, vervult de visuele ervaring voornamelijk een esthetische functie. Hetzelfde geldt voor het luxueuze huis dat, in tegenstelling tot bij We moeten eens praten, als een louter decoratieve ruimte fungeert. In combinatie met de indrukwekkende acteerprestaties, prachtige clair-obscur beelden en de uitstekende soundtrack (Otis Redding! Duke Ellington! Little Simz!) is de film alleszins cinematografisch heel sterk.
Zowel We moeten eens praten als Malcolm & Marie tonen in hun geheel niet hoe liefde tot stand komt, maar hoe liefde in stand kan worden gehouden. Beide producties hebben iets weg van de Aristotelische eenheden en voelen bijna theatraal aan. De verhalen hebben bijvoorbeeld een chronologisch tijdsverloop en spelen in eenzelfde ruimte af. Het zijn logische keuzes wanneer je bedenkt dat de plot draait om een discussie die eerst door weer en wind moet - en je geloof van een exitus felix wil doen slinken - om dan in tederheid te eindigen. (Het zou bijna een metafoor kunnen zijn voor de coronapandemie.) Het blijft nog afwachten of de trend zich na de lockdown doorzet en we nog meer microscopische inspecties van relaties en de liefde mogen verwachten.
We moeten eens praten - ★★★★☆
Malcolm & Marie - ★★★☆☆
We moeten eens praten (Jeroen Dumoulain) is beschikbaar op VRT NU tot 4 april 2021.
Malcolm & Marie (Sam Levinson) is beschikbaar op Netflix.
door Samira Ataei