“BookTok zorgt ervoor dat je echt goesting krijgt om aan een boek te beginnen.”
Jongeren lezen minder en zijn er ook minder goed in dan oudere generaties. Uit de Nederlandse Leesmonitor van 2022 blijkt dat jongeren de laatste vijf jaar 40 procent minder tijd spenderen aan lezen en dat jongeren ook minder boeken lezen dan vroeger. Jongeren aan het lezen krijgen is een grote uitdaging en toch is socialmediaplatform TikTok daar in aan het slagen: #booktok is populairder dan ooit.
Als socialmediaplatform bestaat TikTok uit verschillende subculturen, waar BookTok er een van is. Hier maken gebruikers filmpjes waarin ze boeken beoordelen en bespreken. Zo ontstaan fanaccounts voor specifieke boeken of boekseries. Het concept is ook overgewaaid naar andere sociale media: op Instagram is de hashtag #bookstagram terug te vinden en op YouTube vinden we ‘BookTube’ terug. Van die platformen maken jongeren gretig gebruik om hun mening over boeken te delen.
Ook in België is lezen opnieuw een trend geworden. Vanuit BookTok is er zelfs een Belgische boekenclub ontstaan. In februari 2022 richtten drie Belgische BookTokkers samen hun eigen boekenclub op: The Belgian Book Club. Ze zijn niet alleen actief op TikTok, maar ook op Instagram en Discord, een socialemediaplatform waarop zowel private als openbare servers kunnen worden aangemaakt, waar alle leden met elkaar kunnen praten over de boeken die ze lezen zonder fysiek samen te komen.
“Door BookTok merkten we dat er toch wel een hele grote community was van Belgische lezers en we zagen al veel buitenlandse boekenclubs, maar nog geen Belgische. Daarom zijn we met ons drie beginnen praten en brainstormen.Zo hebben we de boekenclub opgericht”, vertelt Lisa, een van de oprichters. “Ons doel is om elke maand samen een boek te lezen en dat dan ook samen te bespreken achteraf. We merkten al snel dat het toch wel een groot succes is, dus hebben we op Discord verschillende kanalen gemaakt waarin de leden over alles dat met boeken te maken heeft, kunnen praten. Zo organiseren ze uit zichzelf nu ook buddy reads, waarbij enkele leden samen hetzelfde boek lezen, los van ons boek van de maand. Iedereen is er echt heel actief mee bezig en het is een hele fijne groep geworden die hopelijk zal blijven groeien.”
Belgische boekenwinkels worden ook beïnvloed door BookTok. Op de website van de Standaard Boekhandel is er ondertussen een hele categorie aan gewijd, genaamd ‘Bekend van TikTok’. Ook andere, kleinere Belgische boekhandels merken de populariteit van het platform op. Daarnaast is er in fysieke boekenwinkels steeds vaker een plaats voorbehouden voor aanraders die van BookTok komen. “Onze boekverkoop is best gestegen door BookTok. Dat zien we vooral aan de verkoop van genres als fantasy, romances en de young adult boeken. Dat zijn de populairste boeken, op BookTok en in onze verkoop”, zeggen ze bij de Antwerpse boekhandel/wijnbar Luddites.
Het BookTok-fenomeen vindt ook in de omgekeerde richting plaats: verschillende boekhandels hebben tegenwoordig een account op TikTok, zoals bijvoorbeeld de Standaard Boekhandel uit Geraardsbergen: “We zagen op BookTok hoe, voornamelijk Amerikaanse, uitgeverijen en boekwinkels ermee begonnen en dachten: dit moeten wij ook doen! Het is het ideale kanaal om mensen leuke content over de winkel te bieden en om ze onze Engelstalige afdeling, die geïnspireerd is door BookTok, te tonen. Het is dus een perfecte combo voor ons.”
Maar wat maakt BookTok nu zo aantrekkelijk? Enkele leden van The Belgian Book Club delen hun ervaringen. Het visuele aspect van TikTok is een eerste belangrijke factor. “Mijn aandacht werd vooral getrokken door de variatie aan genres en covers. Ik ga nogal sterk af op boekcovers, dus ik ben een aantal mensen beginnen volgen aan de hand van de covers in hun TikToks en zo ben ik er in meegesleept. Mijn collectie is van 15 naar 175 boeken gegaan op een jaar tijd”, zegt Lizzy. Ook voor Lise is het visuele van belang: “Je ziet mensen sterren geven naargelang wat ze er van vonden en je ziet telkens dezelfde boeken terugkomen. Op die manier word je benieuwd naar waarom mensen dat boek zo goed vonden, of juist zo slecht, en ga je die boeken lezen. BookTok zorgt ervoor dat je echt goesting krijgt om aan een boek te beginnen.”
Naast het visuele zorgt BookTok ook voor een sterk gemeenschapsgevoel onder lezers, zegt Dylan: “Op TikTok kan je samen met mensen met dezelfde interesses praten over de boeken die je gelezen hebt. Dat maakt het toffer om boeken uit te lezen en makkelijker om nieuwe boeken te vinden die ik interessant vind, maar zonder BookTok nooit was tegen gekomen.” Ook Femke spreekt enthousiast over de BookTok-community: “Ik kwam BookTok tegen tijdens de eerste lockdown.Ik zag allemaal leuke aanraders en lieve mensen die over boeken wilde praten en zo heb ik mijn liefde voor lezen teruggevonden. Ik heb ondertussen zelf ook een account en ik krijg bijna wekelijks berichtjes van volgers die zeggen dat ze door BookTok opnieuw zijn beginnen lezen. TikTok is dan ook heel toegankelijk, de community daar is nog nieuw en iedereen is er gewoon om plezier te maken.” Iris heeft op BookTok vooral leeftijdsgenoten gevonden die haar liefde voor lezen delen: “Ik denk dat het mijn ogen heeft geopend voor boeken die ik anders nooit had gevonden. En ook kon ik mij vinden in de BookTokkers: het zijn bijna allemaal vrouwen van mijn leeftijd en dat geeft een gevoel van verbondenheid.”
Tenslotte speelt ook corona een rol in het verhaal van BookTok. Dat blijkt uit een onderzoek van de onderzoeksgroep TOR aan de Vrije Universiteit Brussel. Die onderzoeksgroep meet de sociale gevolgen van de coronacrisis. Uit hun vrijetijdsmonitor blijkt dat mensen tijdens de lockdown meer en langer zijn gaan lezen. Het aantal mensen dat in hun vrije tijd leest, is tijdens de lockdowns gestegen naar 82 procent. Ook BookTokgebruikers geven aan dat de lockdowns voor hen een reden waren om meer te gaan lezen. Door corona en haar lockdowns kwam er meer tijd vrij om te lezen: sommigen zijn zelfs na jaren niet lezen opnieuw begonnen.
Geschreven door Linde Schots