Mens sana in corpore sano. Ofwel: een gezonde geest in een gezond lichaam. De Romeinen wisten al lang dat minder rommel in het lichaam de mentale gezondheid ten goede komt. Felice Jacka, een Australische wetenschapper, komt duizenden jaren later eindelijk met bewijs: met het juiste dieet kan je wel degelijk mentale stoornissen voorkomen en genezen.
Aan het hoofd van het Food and Mood-centrum, dat zich integraal bezighoudt met hoe eten ons brein, onze gemoedstoestand en onze mentale gezondheid beïnvloedt, staat Felice Jacka. Zij is een pionier in het wetenschappelijk onderzoek naar hoe eetpatronen mee een rol kunnen spelen bij mentale problemen. Zij onderzoekt in welke mate ons dieet therapeutisch zou kunnen werken. Haar studies zijn gepubliceerd in onder andere the American Journal of Psychiatry, World Psychiatry en BMZ Medecine.
In Jacka's jonge jaren hield ze zich bezig met kunst, maar na de geboorte van haar jongste dochter ging ze psychologie studeren. Al snel kwam ze erachter dat ze niet bijzonder geïnteresseerd was in psychologie zelf, maar eerder in het brein en factoren die het brein beïnvloeden. Halverwege haar studie deed ze stage in een wetenschappelijk onderzoekscentrum, waar ze samenwerkte met onderzoekers en psychiaters. Het viel haar op dat er nog geen enkele studie was gedaan naar de link tussen voeding en het brein, een domein dat haar erg interesseerde. Gegrepen door het onderwerp, besliste ze haar leven te wijden aan onderzoek naar welke voeding goed is voor je mentaal welzijn.
Voor een gezonde geest en lichaam moeten we gevarieerd, gezond en liefst ook biologisch eten.
In haar eerste studie in 2007 bestudeerde Jacka een representatieve staal van Australische vrouwen. Ze hield in haar onderzoek rekening met factoren zoals opleiding, loon en lichaamsgewicht, kortom, met wat de mentale gezondheid zou kunnen beïnvloeden. Dankzij de resultaten van dat onderzoek, werd het verband tussen de kwaliteit van voeding en hoe mensen in hun vel zaten voor het eerst duidelijk voor Jacka. Ze ondervond aan de hand van die resultaten dat slechte voeding een trigger kon zijn voor depressies en angststoornissen, de meest voorkomende mentale ziektes. Jacka was erg verbaasd toen ze ontdekte hoe groot het effect van kwaliteitsvolle voeding was. Het was een goede motivatie om nog dieper onderzoek te voeren.
Zo ontdekte ze via MRI-scans dat de kwaliteit van de voeding direct gelinkt kon worden aan de grootte van de hippocampus, een cruciaal deeltje van ons brein dat invloed heeft op ons leren, ons geheugen en onze gemoedstoestand. Met andere woorden: de hippocampus is een belangrijke speler bij het ontwikkelen van depressies. Mensen die meer fruit, groenten, vis en gezonde proteïnen en vetten aten, bleken grotere hippocampi te hebben dan mensen die veel bewerkt voedsel aten. De voeding die de proefpersonen aten, beïnvloedde dus rechtstreeks de grootte van hun brein.
Wat zou Jacka dan op ons bord leggen? Met een handige mood-boosting menukaart, geeft ze advies over voedsel met therapeutische effecten op lichaam en geest. Geen goeroegedoe, maar wetenschap. Ze raadt aan zeer veel verschillende soorten fruit en groenten te eten en bewerkte graanproducten te vervangen door volkorengranen, meergranenbrood en havermout. Idealiter serveer je minstens tweemaal per week vis en amper bewerkt vlees. Daarnaast onderstreept Jacka dat we zeker niet meer dan drie of vier kleine porties rood vlees per week mogen eten. Daar stopt het trouwens niet: vul de borden ook gerust met veel vezels (kikkererwten, bonen en linzen, bijvoorbeeld) om je darmen te plezieren - ook die zouden in verband staan met hoe we ons voelen. Doordrenk je menukaart tot slot met gezonde vetten zoals olijfolie, noten en zaden en als alles goed gaat functioneert je brein en lichaam in no time optimaal. Vergeet ook niet om zo divers mogelijk én biologisch te eten, als je echt je best wil doen.
Junkfood zoals koekjes, ijs, chocolade, hamburgers en chips, beperken we best tot drie porties per week. Volgens Jacka wordt het eten van ongezonde voeding te veel genormaliseerd en eten we er veel te veel van. Dat komt volgens haar door de invloed van de voedselindustrie en het feit dat die voeding erg verslavend is. Het bevat in de eerste plaats te veel vetten en suikers, maar ook chemicaliën en artificiële suikers. Die hebben een grote invloed op onze darmen. Jacka ziet aan de hand van haar onderzoek steeds meer aanwijzingen dat onze darmflora een essentiële rol spelen bij onze gemoedstoestand. Ze beïnvloeden ons metabolisme, onze stress-responsen en ons immuunsysteem. De microbiotica in onze darmen reguleren al die factoren die meespelen in zowel fysiek als mentaal welzijn. De kwaliteit van de microbiotica in je darmen kan binnen 24 uur verbeterd worden dankzij het eten van gezonde voeding.
Het is mooi meegenomen dat Jacka een alternatief voor medicijnen biedt aan mensen met depressies. Bij mensen met een milde tot gemiddelde depressie is al meermaals aangetoond dat een placebo even effectief is als antidepressiva. Dankzij het wetenschappelijk bewijs dat Jacka levert kunnen dokters nu ook patiënten aanraden om naar een diëtiste te gaan, in plaats van geneesmiddelen voor te schrijven die neveneffecten hebben.
We wisten al langer dat het belangrijk was om gezond te eten, alleen niet in welke mate. Jacka toont rechtstreeks aan in haar studies dat mensen die meer gezonde voeding eten, minder kans hebben op het ontwikkelen van depressies en andere mentale stoornissen. Mensen die daarentegen veel bewerkt voedsel eten lopen een veel groter risico. Jacka meldt in haar conclusies ook dat dat die twee factoren, gezond of ongezond eten, onafhankelijk van elkaar werken. Dus als je weinig junkfood eet, maar ook te weinig gezond voedsel, loop je nog steeds risico. Hetzelfde geldt voor mensen die heel gezond eten, maar ook regelmatig junkfood blijven eten. Het lijkt voor de hand liggende informatie, maar Jacka is blij dat ze bewijs heeft kunnen leveren voor het belang van gezonde voeding. Hoewel deskundigen dat al langer vermoedden, zijn Jacka's onderzoeken baanbrekend geweest voor de wetenschap en psychologie.